Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng đất nước

Trong chương trình học văn lớp 8, bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng đất nước là dạng bài quan trọng giúp học sinh rèn luyện tư duy phản biện và khả năng diễn đạt quan điểm cá nhân.

Đây không chỉ là bài tập học thuật mà còn là cơ hội để các em nhìn nhận sâu sắc về vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với xã hội nơi mình sinh sống. Mỗi con người đều tồn tại trong mạng lưới quan hệ phức tạp với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng rộng lớn hơn. Cách chúng ta hành xử, lựa chọn và sống không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn tác động trực tiếp đến sự phát triển chung của cả cộng đồng và đất nước. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách xây dựng dàn ý, triển khai luận điểm và viết hoàn chỉnh một bài văn nghị luận chất lượng về chủ đề này, đồng thời cung cấp văn mẫu cụ thể để các em dễ dàng tham khảo và ứng dụng.

Hiểu rõ yêu cầu đề bài và xác định hướng triển khai

Trước khi bắt tay vào viết bài văn nghị luận về đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng, đất nước, điều quan trọng nhất là phải hiểu đúng và đủ yêu cầu của đề bài.

Đây là bước nền móng quyết định đến chất lượng toàn bộ bài viết. Nhiều học sinh thường vội vàng triển khai ý tưởng mà chưa dành thời gian phân tích kỹ đề bài, dẫn đến tình trạng viết sai trọng tâm hoặc thiếu trọng vẹn về mặt nội dung.

Phân tích các khái niệm cốt lõi trong đề bài

Khi đề bài yêu cầu viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng đất nước, chúng ta cần làm rõ ba thành tố chính.

Thứ nhất là vấn đề đời sống, đây có thể là những tình huống, hiện tượng, xu hướng đang diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của con người như ý thức giữ gìn môi trường, tinh thần tương trợ lẫn nhau, thái độ sống ích kỷ hay vị tha, cách ứng xử văn hóa nơi công cộng.

Thứ hai là mối quan hệ với cộng đồng, tức là sự tương tác, ảnh hưởng qua lại giữa cá nhân với tập thể xung quanh như gia đình, trường học, khu phố, làng xã.

Thứ ba là đất nước, phạm vi rộng hơn, bao gồm ý thức công dân, trách nhiệm đóng góp cho sự phát triển chung của quốc gia. Việc nắm vững ba khái niệm này giúp học sinh không bị lạc đề hay triển khai quá hẹp hoặc quá rộng.

Ví dụ, nếu chỉ viết về tình bạn giữa hai người thì chưa chạm đến mối quan hệ với cộng đồng rộng lớn. Ngược lại, nếu chỉ bàn về chính sách quốc gia mà không gắn với đời sống cụ thể của từng con người thì cũng chưa đáp ứng yêu cầu đề bài. Sự cân bằng giữa ba yếu tố này chính là chìa khóa để bài viết đạt điểm cao.

Lựa chọn góc nhìn và vấn đề cụ thể để triển khai

Sau khi đã hiểu rõ yêu cầu, bước tiếp theo là lựa chọn một vấn đề cụ thể để làm trọng tâm cho bài viết. Đây là điểm nhiều học sinh gặp khó khăn vì phạm vi đề bài khá rộng, có thể triển khai theo nhiều hướng khác nhau. Một số vấn đề điển hình có thể khai thác là ý thức bảo vệ môi trường sống, tinh thần tương trợ trong cộng đồng, lối sống văn minh đô thị, trách nhiệm công dân với luật pháp và trật tự xã hội, hoặc sự ích kỷ cá nhân gây ảnh hưởng tiêu cực đến tập thể.

Khi lựa chọn vấn đề, học sinh nên ưu tiên những hiện tượng gần gũi với cuộc sống thực tế, dễ tìm dẫn chứng và có khả năng phân tích sâu. Chẳng hạn, nếu chọn vấn đề ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, các em có thể dẫn chứng về tình trạng vứt rác bừa bãi, xả nước thải ra sông, việc phá rừng làm vườn… và từ đó phân tích hậu quả đối với cộng đồng như ô nhiễm không khí, ngập lụt, suy giảm chất lượng sống. Việc lựa chọn vấn đề quen thuộc không chỉ giúp bài viết sinh động mà còn thể hiện khả năng quan sát và tư duy thực tiễn của người viết. Quan trọng hơn, vấn đề được chọn phải có tính thời sự, liên quan đến bối cảnh xã hội hiện tại để bài viết có sức thuyết phục cao.

Xác định luận điểm trung tâm và định hướng lập luận

Luận điểm trung tâm là xương sống của bài văn nghị luận, thể hiện quan điểm rõ ràng của người viết về vấn đề được đặt ra. Đối với đề bài viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng, đất nước, luận điểm thường xoay quanh nhận định về mối quan hệ nhân quả giữa hành vi cá nhân và sự phát triển của cộng đồng.

Ví dụ với vấn đề ý thức giữ gìn môi trường, luận điểm có thể là: Mỗi hành động nhỏ của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường đều góp phần tạo nên một cộng đồng sống xanh, sạch, đẹp và bền vững. Với vấn đề tinh thần tương trợ, luận điểm có thể là: Sự sẻ chia, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng không chỉ tạo nên sức mạnh tập thể mà còn nâng cao giá trị nhân văn của mỗi con người. Luận điểm cần được xây dựng rõ ràng, tránh chung chung hoặc mơ hồ. Sau khi có luận điểm trung tâm, học sinh cần lập kế hoạch triển khai các luận cứ để chứng minh cho quan điểm của mình.

Thông thường, bài văn lớp 8 sẽ có từ hai đến ba luận cứ chính, mỗi luận cứ được minh họa bằng dẫn chứng cụ thể từ thực tế đời sống, sách báo, lịch sử hoặc văn học. Việc xác định đúng luận điểm và định hướng lập luận ngay từ đầu sẽ giúp bài viết có mạch triển khai chặt chẽ, logic và thuyết phục người đọc.

Xây dựng dàn ý chi tiết và bài bản

Dàn ý bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng, đất nước đóng vai trò như bản thiết kế chi tiết giúp người viết kiểm soát được cấu trúc, nội dung và cách triển khai ý tưởng một cách khoa học.

Một dàn ý tốt không chỉ giúp bài viết mạch lạc mà còn tiết kiệm thời gian viết và hạn chế tối đa tình trạng lạc đề hay lặp ý.

Phần mở bài: Dẫn dắt tự nhiên và đặt vấn đề rõ ràng

Mở bài là phần quan trọng nhất để thu hút sự chú ý của người đọc và định hướng nội dung cho toàn bài viết. Có nhiều cách mở bài hiệu quả mà học sinh có thể áp dụng.

Cách thứ nhất là mở bài bằng một câu hỏi tu từ hoặc một tình huống thực tế gây ấn tượng mạnh, ví dụ: Tại sao những con đường sạch đẹp lại nhanh chóng trở nên ngập rác sau các ngày lễ hội? Tại sao tinh thần tương trợ của cộng đồng dường như đang phai nhạt trong xã hội hiện đại? Những câu hỏi này giúp người đọc tò mò và muốn tìm hiểu thêm.

Cách thứ hai là dẫn nhập bằng một câu danh ngôn, châm ngôn có liên quan đến chủ đề, chẳng hạn: Bác Hồ từng dạy: Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công. Câu nói này không chỉ thể hiện sự hiểu biết của người viết mà còn tạo độ uy tín cho bài văn.

Cách thứ ba là miêu tả một hiện tượng đang diễn ra trong xã hội để dẫn dắt tự nhiên đến vấn đề cần bàn luận. Bất kể chọn cách nào, phần mở bài cần đảm bảo ba yếu tố: giới thiệu vấn đề sẽ bàn, nêu được tầm quan trọng của vấn đề đó đối với cộng đồng và đất nước, cuối cùng là nêu rõ luận điểm trung tâm mà bài viết sẽ chứng minh.

Độ dài của phần mở bài nên chiếm khoảng mười đến mười lăm phần trăm tổng số từ của bài văn, đủ để dẫn dắt người đọc mà không quá dài dòng.

Phần thân bài: Triển khai luận cứ với dẫn chứng thuyết phục

Thân bài là phần chiếm tỷ trọng lớn nhất, nơi người viết triển khai các luận cứ để chứng minh cho luận điểm đã đề ra ở phần mở bài. Để viết bài văn nghị luận về vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ cộng đồng, đất nước một cách chặt chẽ, thân bài thường được tổ chức thành hai đến ba luận cứ chính, mỗi luận cứ là một đoạn văn độc lập.

Luận cứ đầu tiên thường tập trung phân tích bản chất của vấn đề, làm rõ hiện trạng và nguyên nhân dẫn đến vấn đề đó. Ví dụ với chủ đề ý thức môi trường, luận cứ đầu có thể bàn về thực trạng ô nhiễm do ý thức kém của người dân như vứt rác bừa bãi, thải khói bụi, sử dụng túi nilon quá mức. Để làm rõ luận cứ, người viết cần đưa ra các dẫn chứng cụ thể từ thực tế như số liệu thống kê về tình trạng ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn, hình ảnh các bãi rác thải nổi trên sông, hoặc câu chuyện về một khu dân cư bị ngập lụt do hệ thống thoát nước bị tắc nghẽn bởi rác.

Luận cứ thứ hai thường đi sâu phân tích tác động tiêu cực của vấn đề đối với cộng đồng và xã hội. Trong ví dụ về môi trường, có thể nêu ra hậu quả như sức khỏe cộng đồng bị ảnh hưởng, chi phí y tế tăng cao, hình ảnh đất nước trong mắt du khách quốc tế bị xấu đi, ảnh hưởng đến kinh tế du lịch.

Luận cứ thứ ba hướng đến giải pháp và trách nhiệm của mỗi cá nhân, cộng đồng và nhà nước trong việc giải quyết vấn đề. Người viết có thể đề xuất các biện pháp như nâng cao ý thức thông qua giáo dục, tuyên truyền, ban hành các quy định xử phạt nghiêm khắc, tổ chức các phong trào dọn dẹp vệ sinh cộng đồng.

Mỗi luận cứ đều cần được minh họa bằng dẫn chứng cụ thể, có thể là sự kiện thời sự, nhân vật điển hình, trích dẫn từ sách báo, hoặc kinh nghiệm cá nhân. Dẫn chứng càng gần gũi với cuộc sống và có tính thuyết phục cao thì bài viết càng đạt hiệu quả tốt.

Phần kết bài: Khẳng định lại quan điểm và mở rộng ý nghĩa

Kết bài là phần kết thúc bài văn nghị luận, có nhiệm vụ tổng kết lại toàn bộ nội dung đã trình bày, khẳng định lại luận điểm trung tâm và có thể mở rộng ý nghĩa của vấn đề. Một kết bài tốt cần đạt được ba mục tiêu. Thứ nhất là nhắc lại luận điểm chính một cách ngắn gọn, súc tích, giúp người đọc ghi nhớ thông điệp cốt lõi của bài viết.

Ví dụ: Như vậy, mỗi hành động nhỏ của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường đều góp phần tạo nên một cộng đồng xanh, sạch, đẹp và bền vững. Thứ hai là tóm lược các luận cứ đã triển khai ở thân bài một cách khái quát, không cần đi vào chi tiết. Thứ ba là đặt ra lời kêu gọi, hướng hành động hoặc mở rộng ý nghĩa của vấn đề ra phạm vi rộng hơn. Người viết có thể kêu gọi mỗi người hãy bắt đầu từ những việc làm nhỏ nhất, khẳng định niềm tin vào sự thay đổi tích cực của cộng đồng, hoặc nhấn mạnh trách nhiệm của thế hệ trẻ với tương lai đất nước.

Một số bài viết kết thúc bằng câu hỏi mở để người đọc suy ngẫm thêm, hoặc kết bằng câu châm ngôn, tục ngữ có ý nghĩa sâu sắc. Tuy nhiên, cần tránh kết bài quá dài dòng hoặc nêu thêm luận cứ mới chưa được triển khai ở thân bài. Độ dài kết bài thường chiếm khoảng mười phần trăm tổng số từ, vừa đủ để tạo ấn tượng cuối cùng mạnh mẽ cho người đọc.

Văn mẫu tham khảo ý thức bảo vệ môi trường sống

Dưới đây là một văn mẫu hoàn chỉnh về chủ đề Ý thức bảo vệ môi trường sống trong mối quan hệ với cộng đồng và đất nước giúp học sinh hình dung rõ cách triển khai một bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng, đất nước.

Môi trường sống là ngôi nhà chung của mỗi con người và cộng đồng. Không khí trong lành, nguồn nước sạch, cảnh quan xanh mát không chỉ tạo nên chất lượng cuộc sống mà còn quyết định sức khỏe và tương lai của các thế hệ. Thế nhưng, trong những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nghiêm trọng ở nhiều địa phương trên cả nước.

Hình ảnh rác thải nổi lềnh bềnh trên sông, khói bụi mù mịt che phủ các con phố, hay những bãi rác khổng lồ trong khu dân cư không còn xa lạ. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này phần lớn xuất phát từ ý thức kém của một bộ phận người dân trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường. Có thể khẳng định rằng, mỗi hành động nhỏ của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường đều góp phần tạo nên một cộng đồng sống xanh, sạch, đẹp và bền vững. Đây là vấn đề cấp thiết cần được mỗi người dân và toàn xã hội chung tay giải quyết.

Nhìn vào thực tế cuộc sống xung quanh, không khó để nhận thấy tình trạng ô nhiễm môi trường đang ở mức báo động. Ở nhiều thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, chỉ số chất lượng không khí thường xuyên vượt ngưỡng an toàn cho sức khỏe.

Khói bụi từ các phương tiện giao thông, khí thải từ các khu công nghiệp, kết hợp với việc đốt rơm rạ, đốt rác bừa bãi của người dân đã tạo nên lớp khói mù dày đặc. Theo số liệu từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, hàng năm có hàng triệu tấn rác thải sinh hoạt được thải ra, trong đó một lượng lớn không được xử lý đúng cách mà bị vứt bừa bãi ra môi trường. Hệ quả là các con sông, kênh rạch bị ô nhiễm nặng nề, nguồn nước ngầm bị nhiễm độc, đất đai bị thoái hóa.

Đáng buồn hơn, nhiều người vẫn có thói quen vứt rác ra đường, xả nước thải trực tiếp ra sông mà không có chút ý thức về hậu quả. Có người cho rằng chỉ một chiếc bao nilon, một lon nước ngọt không gây ảnh hưởng gì, nhưng khi hàng triệu người cùng nghĩ và làm như vậy thì hậu quả trở nên vô cùng nghiêm trọng. Hình ảnh những bãi rác thải khổng lồ ngay trong khu dân cư, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, ruồi nhặng bu đầy không chỉ làm mất mỹ quan đô thị mà còn là ổ dịch bệnh nguy hiểm. Đây chính là hệ quả trực tiếp từ ý thức kém của một bộ phận không nhỏ người dân trong cộng đồng.

Ô nhiễm môi trường không chỉ ảnh hưởng đến cảnh quan mà còn gây tác động trực tiếp và nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng. Theo các nghiên cứu y học, không khí ô nhiễm là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh về đường hô hấp như viêm phổi, hen suyễn, ung thư phổi. Trẻ em và người cao tuổi là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Hàng năm, có hàng ngàn người phải nhập viện vì các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí và nước. Chi phí khám chữa bệnh tăng cao, gánh nặng cho các gia đình và hệ thống y tế ngày càng lớn.

Bên cạnh đó, môi trường ô nhiễm còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tinh thần của người dân. Sống trong không gian ngập rác, không khí ô nhiễm, tiếng ồn liên tục khiến con người mệt mỏi, căng thẳng, giảm năng suất lao động và chất lượng cuộc sống. Hơn nữa, hình ảnh môi trường ô nhiễm còn ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đất nước trong mắt bạn bè quốc tế. Nhiều du khách nước ngoài khi đến Việt Nam đã bày tỏ sự thất vọng trước cảnh tượng rác thải ngập đường phố, sông ngòi ô nhiễm.

Điều này không chỉ làm giảm uy tín mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến ngành du lịch, một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Như vậy, hậu quả của ý thức kém trong bảo vệ môi trường không chỉ dừng lại ở một cá nhân hay một gia đình mà lan rộng ra toàn cộng đồng và cả quốc gia.

Để thay đổi thực trạng ô nhiễm môi trường, cần có sự chung tay của cả cộng đồng, từ mỗi cá nhân, gia đình đến cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội. Trước hết, mỗi người dân cần nâng cao ý thức tự giác trong việc giữ gìn vệ sinh chung.

Những việc làm tưởng chừng đơn giản như không vứt rác bừa bãi, phân loại rác tại nguồn, sử dụng túi thân thiện với môi trường thay vì túi nilon, tiết kiệm nước và điện đều góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường. Câu nói giọt nước nhỏ làm nên biển lớn vẫn luôn đúng trong bối cảnh này. Nếu mỗi người mỗi ngày thực hiện tốt những hành động nhỏ ấy, hiệu quả sẽ rất lớn.

Gia đình và nhà trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục ý thức môi trường cho thế hệ trẻ. Cha mẹ cần làm gương cho con cái bằng những hành động cụ thể, còn nhà trường cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa về bảo vệ môi trường, giúp học sinh hiểu rõ tầm quan trọng và hình thành thói quen tốt từ nhỏ. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, tổ chức các chiến dịch dọn dẹp vệ sinh môi trường, đồng thời ban hành và thực thi nghiêm các quy định xử phạt vi phạm.

Nhiều địa phương đã áp dụng hình thức phạt nguội qua camera với những người vứt rác bừa bãi và đạt hiệu quả tích cực. Chỉ khi có sự kết hợp đồng bộ giữa giáo dục, tuyên truyền và xử lý nghiêm minh thì ý thức bảo vệ môi trường mới thực sự được nâng cao trong cộng đồng.

Như vậy, ý thức bảo vệ môi trường sống không chỉ là vấn đề của riêng ai mà là trách nhiệm chung của mỗi người dân đối với cộng đồng và đất nước. Môi trường trong lành, xanh sạch đẹp là điều kiện tiên quyết để mỗi người có cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và để đất nước phát triển bền vững.

Mỗi hành động nhỏ của cá nhân, dù là không vứt rác bừa bãi hay tham gia các phong trào dọn dẹp vệ sinh cộng đồng, đều góp phần tạo nên sự thay đổi tích cực. Đừng nghĩ rằng một mình tôi không thể thay đổi được gì, bởi sự thay đổi lớn luôn bắt đầu từ những việc làm nhỏ nhất. Hãy cùng nhau chung tay giữ gìn môi trường sống, vì sức khỏe của chính mình, vì tương lai của con em và vì một Việt Nam xanh, sạch, đẹp trong lòng bạn bè quốc tế.

Văn mẫu tham khảo tinh thần tương trợ trong cộng đồng

Để học sinh có thêm góc nhìn đa dạng khi viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng, đất nước, dưới đây là văn mẫu thứ hai về chủ đề Tinh thần tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.

Dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay luôn tự hào về truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, tinh thần đoàn kết, san sẻ khó khăn với nhau đã tạo nên sức mạnh to lớn giúp dân tộc ta vượt qua biết bao thử thách.

Thế nhưng, trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhịp sống hối hả, cuộc sống vật chất dần được cải thiện, có một thực tế đáng lo ngại là tinh thần tương trợ giữa người với người trong cộng đồng đang có dấu hiệu phai nhạt. Nhiều người trở nên thờ ơ, dửng dưng trước hoàn cảnh khó khăn của người khác, thậm chí chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân mà quên đi trách nhiệm với tập thể.

Đây là vấn đề đáng được đặt ra để mỗi người suy ngẫm và hành động. Có thể khẳng định rằng, sự sẻ chia, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng không chỉ tạo nên sức mạnh tập thể mà còn nâng cao giá trị nhân văn của mỗi con người và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

Trong cuộc sống đô thị ngày nay, không khó để bắt gặp những hình ảnh thiếu tinh thần tương trợ giữa người với người. Có những căn hộ chung cư, người hàng xóm sống cạnh nhau hàng năm trời nhưng chẳng hề biết mặt biết tên nhau. Mỗi gia đình sống khép kín trong không gian riêng, ít quan tâm đến những gì xảy ra xung quanh. Khi có người gặp khó khăn, tai nạn trên đường, nhiều người chỉ đứng nhìn hoặc quay phim để đăng lên mạng xã hội thay vì tiến đến hỗ trợ.

Hiện tượng ngồi mát ăn bát vàng – chỉ muốn hưởng thụ mà không muốn đóng góp công sức cho cộng đồng – cũng không hiếm gặp. Có người từ chối tham gia các hoạt động tập thể như dọn dẹp vệ sinh khu phố, ủng hộ quỹ từ thiện, với lý do bận rộn hoặc người khác làm cũng được. Thậm chí, một số người còn có tâm lý ích kỷ, chỉ nghĩ đến lợi ích bản thân mà không màng đến quyền lợi chung.

Điển hình là hiện tượng chiếm dụng lối đi chung để làm chỗ để xe riêng, gây ồn ào làm phiền hàng xóm mà không quan tâm. Nguyên nhân của tình trạng này một phần do nhịp sống hiện đại quá bận rộn, áp lực công việc và cuộc sống khiến con người ít có thời gian quan tâm đến những người xung quanh. Một phần khác do ảnh hưởng của lối sống cá nhân chủ nghĩa, chỉ chăm chăm lo cho bản thân và gia đình nhỏ mà quên đi trách nhiệm với cộng đồng lớn hơn. Dù lý do là gì, việc mất dần tinh thần tương trợ trong cộng đồng là một tổn thất lớn đối với xã hội.

Khi tinh thần tương trợ trong cộng đồng bị suy giảm, hệ quả tất yếu là sự tan rã của các mối quan hệ xã hội và làm suy yếu sức mạnh tập thể. Trong những thời điểm khó khăn như thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn, nếu không có sự chung tay giúp đỡ lẫn nhau thì người dân sẽ rất khó vượt qua.

Lịch sử dân tộc ta đã minh chứng rằng sức mạnh đoàn kết, tương trợ chính là yếu tố quyết định giúp vượt qua mọi thử thách. Ngược lại, khi mỗi người chỉ lo cho bản thân, cộng đồng sẽ trở nên lỏng lẻo, dễ bị chia rẽ và yếu đuối trước khó khăn. Hơn nữa, sự thiếu vắng tinh thần tương trợ còn ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của mỗi cá nhân. Con người là động vật xã hội, ai cũng cần được quan tâm, chia sẻ và giúp đỡ khi gặp hoàn cảnh khó khăn. Khi không nhận được sự đồng cảm từ cộng đồng, con người dễ rơi vào trạng thái cô đơn, tự ti, thậm chí dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Đặc biệt với người cao tuổi sống một mình, người khuyết tật, hay các hoàn cảnh khó khăn khác, sự thiếu vắng của cộng đồng có thể khiến họ cảm thấy bị bỏ rơi, mất niềm tin vào cuộc sống. Về lâu dài, một xã hội thiếu tinh thần tương trợ sẽ trở nên lạnh lùng, thiếu nhân văn, khoảng cách giữa người giàu và người nghèo, giữa các tầng lớp xã hội ngày càng lớn, dễ dẫn đến bất ổn xã hội. Đây chính là mối nguy hiểm đối với sự phát triển bền vững của đất nước.

May mắn thay, bên cạnh những hiện tượng tiêu cực, vẫn còn rất nhiều tấm gương sáng về tinh thần tương trợ trong cộng đồng đáng để chúng ta học tập và nhân rộng. Trong những năm qua, mỗi khi có thiên tai, lũ lụt xảy ra ở miền Trung, người dân cả nước đã hưởng ứng nhiệt tình các phong trào quyên góp ủng hộ đồng bào vùng lũ. Hàng nghìn tấn hàng cứu trợ, hàng tỷ đồng tiền mặt được gửi đến với bà con vùng khó khăn một cách tự nguyện, không cần ai vận động.

Trong đại dịch Covid – 19, hình ảnh các ATM gạo, tủ đồ từ thiện, chuyến xe yêu thương đã làm ấm lòng biết bao người. Nhiều cá nhân, tổ chức đã âm thầm nấu cơm, phát khẩu trang, hỗ trợ người nghèo, người lao động tự do vượt qua khó khăn. Những việc làm tưởng chừng đơn giản ấy nhưng thể hiện rõ tinh thần tương thân tương ái của người Việt Nam.

Để phát huy và nhân rộng tinh thần tốt đẹp này, cần có sự chung tay của nhiều phía. Mỗi cá nhân cần tự giác rèn luyện lòng nhân ái, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác trong khả năng của mình. Gia đình cần giáo dục con em về truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, dạy các em biết quan tâm, chia sẻ với mọi người xung quanh. Nhà trường cần tổ chức nhiều hoạt động tình nguyện, từ thiện để học sinh được trải nghiệm thực tế và hình thành nhân cách.

Các cơ quan, đoàn thể cần thường xuyên vận động, tổ chức các phong trào như Ngày chủ nhật xanh, Mái ấm tình thương, Tiếp sức đến trường để tạo môi trường cho mọi người cùng chung tay. Khi tinh thần tương trợ được phát huy, cộng đồng sẽ trở nên gắn kết hơn, mỗi người đều cảm thấy ấm áp và có động lực sống tốt hơn.

Tóm lại, tinh thần tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, là sợi dây gắn kết các thành viên trong cộng đồng và là nguồn sức mạnh to lớn giúp đất nước vượt qua mọi khó khăn thử thách. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, dù cuộc sống có bận rộn đến đâu, chúng ta cũng không nên quên đi trách nhiệm với cộng đồng.

Mỗi hành động tốt đẹp, dù nhỏ bé như một nụ cười, một lời hỏi thăm, hay một bàn tay giúp đỡ đều có thể làm ấm lòng người khác và góp phần xây dựng một cộng đồng văn minh, nhân ái. Hãy cùng nhau giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp này, để tinh thần lá lành đùm lá rách mãi được lan tỏa trong lòng mỗi người Việt Nam.

Một số lưu ý quan trọng khi viết bài văn nghị luận

Để viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống lớp 8 ngắn gọn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và đạt điểm cao, học sinh cần lưu ý một số nguyên tắc quan trọng về kỹ thuật viết và cách tổ chức nội dung.

Đảm bảo tính logic và mạch lạc trong cách triển khai

Một trong những yêu cầu quan trọng nhất của bài văn nghị luận là tính logic chặt chẽ. Điều này có nghĩa là các ý trong bài viết phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lý, có mối quan hệ nhân quả rõ ràng, không bị đứt gãy hoặc lộn xộn.

Từ mở bài đến thân bài và kết bài, mỗi phần phải nối tiếp nhau một cách tự nhiên, mượt mà. Trong thân bài, các luận cứ nên được sắp xếp theo thứ tự từ thấp đến cao, từ hiện tượng đến bản chất, từ nguyên nhân đến hậu quả rồi đến giải pháp. Mỗi đoạn văn nên bắt đầu bằng một câu chủ đề rõ ràng, sau đó triển khai luận cứ và minh họa bằng dẫn chứng cụ thể.

Để tăng tính mạch lạc, học sinh nên sử dụng các từ nối như trước hết, bên cạnh đó, hơn nữa, do đó, như vậy, tóm lại… giúp người đọc dễ dàng theo dõi mạch văn. Tránh tình trạng nhảy cóc giữa các ý, không giải thích rõ mối liên hệ giữa các luận cứ, hoặc đột ngột đưa ra kết luận mà không có tiền đề. Một bài văn có tính logic cao sẽ thuyết phục người đọc một cách tự nhiên, khiến họ đồng tình với quan điểm của người viết.

Sử dụng dẫn chứng đa dạng và có sức thuyết phục

Dẫn chứng là yếu tố không thể thiếu trong bài văn nghị luận, giúp minh họa và chứng minh cho các luận cứ của người viết. Tuy nhiên, không phải dẫn chứng nào cũng có sức thuyết phục như nhau. Để bài viết đạt hiệu quả cao, học sinh nên sử dụng nhiều loại dẫn chứng khác nhau như dẫn chứng từ thực tế cuộc sống, dẫn chứng lịch sử, dẫn chứng văn học, dẫn chứng khoa học hoặc số liệu thống kê.

Dẫn chứng từ thực tế đời sống là loại gần gũi nhất, có thể là những câu chuyện xảy ra trong gia đình, trường học, địa phương hoặc những sự kiện thời sự được đưa tin trên báo chí. Loại dẫn chứng này giúp người đọc dễ hình dung và cảm nhận được tính thực tiễn của vấn đề. Dẫn chứng lịch sử như các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, các giai thoại về danh nhân, anh hùng dân tộc mang tính giáo dục cao và tạo độ uy tín cho bài viết. Dẫn chứng văn học từ các tác phẩm nổi tiếng, câu thơ, câu văn hay của các nhà văn, nhà thơ lớn giúp bài viết có chiều sâu văn hóa.

Dẫn chứng khoa học như số liệu thống kê, kết quả nghiên cứu tạo độ tin cậy cao. Khi sử dụng dẫn chứng, cần chú ý không kể quá dài dòng, chỉ nêu những chi tiết cần thiết, và phải giải thích rõ dẫn chứng đó chứng minh được điều gì cho luận điểm của mình. Tránh tình trạng liệt kê dẫn chứng mà không phân tích, hoặc dẫn chứng không liên quan đến luận điểm đang triển khai.

Rèn luyện ngôn ngữ văn nghị luận trong sáng và hấp dẫn

Ngôn ngữ của bài văn nghị luận cần đảm bảo hai yêu cầu: rõ ràng, chính xác và có sức thuyết phục. Khác với văn miêu tả hay văn tự sự có nhiều hình ảnh, văn nghị luận tập trung vào việc trình bày quan điểm, lập luận chứng minh, do đó ngôn ngữ cần súc tích, mạch lạc. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là văn nghị luận nhàm chán, khô khan.

Người viết vẫn có thể sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, đối lập để làm cho bài viết sinh động hơn. Câu hỏi tu từ là một biện pháp hiệu quả để gây sự chú ý và dẫn dắt người đọc suy nghĩ. Ví dụ: Chúng ta có thể ngồi yên khi môi trường đang bị tàn phá từng ngày? Câu cảm thán cũng giúp nhấn mạnh cảm xúc và thái độ của người viết.

Bên cạnh đó, cần chú ý sử dụng từ ngữ chuẩn xác, tránh lạm dụng từ ngữ sáo rỗng, chung chung như rất tốt, rất đẹp, vô cùng quan trọng mà không giải thích rõ tốt, đẹp, quan trọng như thế nào. Hạn chế dùng từ lóng, từ địa phương hoặc từ tiếng Anh không cần thiết. Mỗi câu văn nên được cân nhắc kỹ về mặt ngữ pháp, chính tả để tránh sai sót. Bài viết có ngôn ngữ chỉnh chu, mạch lạc, vừa rõ ràng vừa hấp dẫn sẻ tạo ấn tượng tốt với người đọc và thể hiện năng lực viết lách chuyên nghiệp của người viết.

Kỹ năng luyện tập để cải thiện khả năng viết nghị luận

Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người, mối quan hệ với cộng đồng, đất nước không phải là kỹ năng có thể đạt được sau một sớm một chiều. Để viết tốt loại văn này, học sinh cần có quá trình luyện tập bài bản và kiên trì.

Đọc nhiều để mở rộng vốn hiểu biết và học cách lập luận

Đọc là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất cho người viết văn. Để viết được một bài văn nghị luận chất lượng, học sinh cần trang bị cho mình vốn hiểu biết phong phú về nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc đọc nhiều sách báo, tài liệu giúp các em nắm bắt được những vấn đề đang được quan tâm trong xã hội, từ đó dễ dàng lựa chọn đề tài phù hợp khi viết bài.

Hơn nữa, khi đọc các bài văn nghị luận mẫu hoặc các bài phân tích, bình luận trên báo chí, học sinh sẽ học được cách các tác giả đặt vấn đề, triển khai luận cứ, sử dụng dẫn chứng và kết luận. Đây là những bài học thực tế rất quý giá. Ngoài các tài liệu văn học, học sinh cũng nên đọc sách về lịch sử, địa lý, khoa học xã hội để có vốn kiến thức đa dạng làm hành trang cho việc viết.

Khi đọc, các em nên có thói quen ghi chép lại những ý hay, những dẫn chứng thú vị, những câu văn đẹp để có thể tham khảo khi cần. Đặc biệt, cần học cách phân tích cách tác giả xây dựng luận điểm, sắp xếp các luận cứ như thế nào để bài viết có sức thuyết phục. Đọc nhiều không chỉ giúp tích lũy kiến thức mà còn giúp cải thiện khả năng tư duy logic và khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt, chính xác.

Luyện tập viết thường xuyên và tự đánh giá bài viết

Nếu đọc là quá trình đầu vào thì viết là quá trình đầu ra, và chỉ có viết nhiều thì khả năng viết mới được cải thiện. Học sinh nên dành thời gian luyện viết văn nghị luận thường xuyên, ít nhất một tuần nên viết một đến hai bài.

Ban đầu có thể bắt đầu với những đề bài đơn giản, quen thuộc, sau đó dần nâng cao độ khó. Khi viết, không nên vội vàng mà cần dành thời gian lập dàn ý kỹ lưỡng trước. Sau khi hoàn thành bài viết, học sinh cần tự đọc lại và tự đánh giá bài của mình theo các tiêu chí: đã đáp ứng đúng yêu cầu đề bài chưa, luận điểm có rõ ràng không, các luận cứ có chặt chẽ và logic không, dẫn chứng có phù hợp và thuyết phục không, ngôn ngữ có mạch lạc và chính xác không. Nếu phát hiện lỗi, hãy sửa ngay và rút kinh nghiệm cho lần viết sau.

Một cách hiệu quả khác là cho bạn bè, thầy cô đọc và nhận xét bài viết của mình. Những góp ý từ người khác sẽ giúp các em nhìn ra những điểm mạnh cần phát huy và điểm yếu cần khắc phục. Việc luyện tập viết thường xuyên không chỉ giúp nâng cao kỹ năng mà còn giúp các em tự tin hơn khi đối mặt với các kỳ thi quan trọng. Đừng ngại viết vì sợ sai, bởi mỗi lần viết là một cơ hội học hỏi và tiến bộ.

Tham gia các hoạt động thực tế để có trải nghiệm cá nhân

Bài văn nghị luận sẽ có sức thuyết phục cao hơn nhiều nếu người viết có những trải nghiệm thực tế về vấn đề mình đang bàn luận. Vì vậy, học sinh không nên chỉ học trên lớp hay qua sách vở mà cần tích cực tham gia các hoạt động xã hội, các phong trào tình nguyện, các chương trình từ thiện, các buổi tham quan thực tế. Chẳng hạn, nếu muốn viết về vấn đề bảo vệ môi trường, các em có thể tham gia chiến dịch dọn rác ở bãi biển, trồng cây xanh ở công viên, hoặc tuyên truyền về phân loại rác tại cộng đồng.

Những trải nghiệm này không chỉ giúp các em hiểu sâu hơn về vấn đề mà còn cung cấp những dẫn chứng sinh động, chân thực cho bài viết. Khi viết về việc mình đã làm, đã chứng kiến, cảm xúc và suy nghĩ sẽ chân thực hơn nhiều so với chỉ dựa vào những điều đọc được trên sách. Hơn nữa, việc tham gia các hoạt động thực tế còn giúp rèn luyện ý thức trách nhiệm công dân, hình thành nhân cách tốt đẹp và tạo động lực để các em hành động vì cộng đồng. Đây chính là mục tiêu giáo dục toàn diện mà môn Ngữ văn hướng tới, không chỉ dạy viết mà còn dạy sống, dạy làm người.

Kết luận

Viết bài văn nghị luận về một vấn đề đời sống con người trong mối quan hệ với cộng đồng đất nước là một kỹ năng quan trọng giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, khả năng phân tích vấn đề xã hội và thể hiện quan điểm cá nhân một cách có lý lẽ, chặt chẽ.

Qua quá trình viết, các em không chỉ rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ mà còn học cách quan sát, suy ngẫm về những gì đang diễn ra xung quanh mình, từ đó nhận thức được vai trò và trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, cộng đồng và đất nước. Để viết tốt loại văn này, học sinh cần nắm vững cấu trúc bài văn gồm ba phần mở bài, thân bài và kết bài, biết cách xây dựng luận điểm rõ ràng, triển khai các luận cứ chặt chẽ với dẫn chứng thuyết phục và sử dụng ngôn ngữ chính xác, mạch lạc.

Đồng thời, cần luyện tập thường xuyên thông qua việc đọc nhiều, viết nhiều và tham gia các hoạt động thực tế để tích lũy kinh nghiệm. Những văn mẫu được cung cấp trong bài viết này chỉ là tài liệu tham khảo, giúp các em có định hướng về cách triển khai ý tưởng. Mỗi người viết cần phát huy sự sáng tạo riêng, lựa chọn vấn đề gần gũi với cuộc sống của mình và thể hiện quan điểm cá nhân một cách chân thực, có chiều sâu.

Với sự nỗ lực và kiên trì rèn luyện, chắc chắn các em sẽ viết được những bài văn nghị luận chất lượng, không chỉ đạt điểm cao trong học tập mà còn góp phần nâng cao nhận thức và hành động tích cực vì sự phát triển của cộng đồng và đất nước. Hãy luôn nhớ rằng, mỗi ý kiến đóng góp, mỗi hành động nhỏ của chúng ta đều có ý nghĩa và giá trị trong việc xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ và nhân văn hơn.