Học cách nhận biết cách bạn tư duy để học tập tốt hơn

Metacognition — khả năng tư duy về việc bạn đang tư duy — có thể giúp bạn học nhanh hơn và đưa ra quyết định tốt hơn.

Mở đầu

Tôi nhớ khi đang soạn cuốn sách của mình và bắt gặp chính mình giữa đoạn văn. Tôi vừa hoàn thành một câu mà cảm thấy rất hài lòng khi viết và tạm dừng để hỏi: Tại sao câu này lại khiến tôi cảm thấy tốt đến vậy?

Câu trả lời không hề đẹp đẽ. Những gì tôi viết nghe có vẻ thông minh, nhưng lại không rõ ràng. Tôi nhận ra mình đã vô thức lọc ý tưởng qua cái này có làm tôi trông thông minh không? thay vì cái này có giúp người đọc không?

Khi tôi nhận ra mình đang tối ưu hóa cho kết quả sai, tôi có thể thay đổi nó. Tôi bắt đầu đặt những câu hỏi khác: Cái này có rõ ràng không? Ví dụ này có thực sự phù hợp không? Tôi đang giả định người đọc đã biết cái gì rồi?

Sự chuyển đổi đó – trở nên nhận thức về cách mình đang đánh giá công việc của mình – đã thay đổi cách tôi tiếp cận phần còn lại của cuốn sách.

Kiểu quan sát bản thân này là thứ các nhà nghiên cứu gọi là metacognition, và nó hữu ích vượt xa việc viết lách. Trong khi đa số người học bằng cách thử và xem điều gì xảy ra, metacognition giúp bạn cải thiện chính quá trình học. Thay vì chỉ thu thập kinh nghiệm, bạn nâng cao cách bạn diễn giải chúng.

Cách não bạn thường học

Não bạn liên tục đưa ra dự đoán. Nó kỳ vọng một số kết quả nhất định; bạn hành động dựa trên những kỳ vọng đó, xem điều gì xảy ra, rồi cập nhật mô hình tinh thần của bạn. Chạm vào vật nóng, cảm thấy đau, nhớ rằng vật nóng làm đau. Gửi tin cho ai đó, không nhận phản hồi, đoán họ không quan tâm. Chu trình này chạy tự động, thường không cần suy nghĩ có ý thức.

Hệ thống này nhanh và hiệu quả, nhưng nó có vấn đề.

Vấn đề lớn nhất là hệ thống học tự động của bạn thường tập trung vào tín hiệu sai. Nó dễ bị lệch bởi những sự kiện gần đây, tâm trạng của bạn, và các định kiến vô hình.

Tệ hơn, nó không thể tự xem xét chính nó. Nó không thể xác định liệu nó có thực sự học được bài học đúng từ trải nghiệm hay không. Nó giống như cố gắng nhìn mặt mình mà không có gương.

Kỹ năng bị bỏ quên giúp bạn học nhanh hơn

Khi bạn tạm dừng để hỏi: Cỡ nào tôi tự tin về điều này? hoặc Cơ sở lập luận của tôi là gì? bạn đang làm điều gì đó khác biệt về chất so với tư duy tự động: bạn đang quan sát tâm trí mình đang hoạt động.

Metacognition có nghĩa là tư duy về việc tư duy. Thay vì chỉ học từ những gì xảy ra, bạn chú ý đến cách bạn đang học.

Nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên kiểm tra mức độ tự tin của họ trở nên tốt hơn trong việc phân biệt giữa những gì họ biết và những gì họ chỉ nghĩ là biết, và nhờ đó phát triển cảm giác sắc bén hơn về sự hiểu biết của chính mình.

Ví dụ, một cao thủ cờ không chỉ phân tích các thế cờ — họ phân tích cách họ phân tích. Họ nhận ra khi nào mình bị cuốn vào nước đi hào nhoáng hoặc để cảm xúc làm mờ phán đoán. Một bác sĩ phẫu thuật nhận ra khi nào sự mệt mỏi hoặc tự tin quá mức có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ.

Việc giám sát bản thân này giúp chuyên gia bắt vấn đề ngay trong thời gian thực, thay vì đợi kết quả cho thấy điều gì đã sai, nghĩa là họ có thể điều chỉnh cách tiếp cận khi vẫn đang trong nhiệm vụ.

Cách xây dựng vòng phản hồi thông minh hơn

Metacognition không chỉ là về nhận thức; nó là về cải thiện cách bạn tư duy. Tin tốt là bạn có thể rèn luyện nó. Các thực hành bạn có thể thử bao gồm:

– Giải thích điều gì đó với chính mình. Khi học cái mới, đừng chỉ đọc hoặc nghe. Hỏi bản thân tại sao nó có ý nghĩa và nó kết nối với những gì bạn đã biết như nào.

– Nghiên cứu các sai lầm của bạn. Nếu có điều gì đó sai, đừng vội tiếp tục. Thay vào đó, khám phá điều gì đã xảy ra: Tôi đang nghĩ gì? Lập luận của tôi bị hỏng ở đâu? Tôi đang giả định cái gì? Tôi sẽ làm gì khác lần tới?

– Tư duy to thành lời. Khi giải quyết vấn đề hoặc đưa ra quyết định, hãy kể lại quá trình tư duy của bạn. Nói (hoặc viết) những gì bạn đang nghĩ khi bạn đang nghĩ. Điều này làm cho lập luận vô hình của bạn trở nên hiển thị để bạn có thể xem xét nó.

– Kiểm tra mức độ tự tin của bạn. Nhận biết cảm giác mình tự tin đến đâu khi đưa ra quyết định. Xem liệu sự tự tin đó đến từ chứng cứ vững chắc hay cảm giác ruột gan, và thông tin nào bạn có thể đang thiếu.

– Nhận biết các suy nghĩ của bạn. Cũng như trong thiền chánh niệm, đơn giản quan sát các quá trình tinh thần của bạn mà không phán xét. Bạn không cần thiền hàng giờ; ngay cả vài phút chú ý tới cách bạn đang suy nghĩ cũng có thể hữu ích.

Trên hết, hãy luôn tò mò về cách tâm trí bạn hoạt động. Nhận biết khi vấn đề cảm thấy dễ hay khó, khi động lực của bạn tăng hay giảm, và khi bạn mắc lại cùng loại sai lầm.

Và lần tới khi bạn đang học cái gì đó, giải quyết một vấn đề, hoặc đưa ra quyết định, hãy hỏi: Tôi đang tiếp cận điều này như nào? Tôi đang giả định gì? Tôi nên tự tin đến mức nào? Những câu hỏi metacognitive này, nếu được hỏi thường xuyên, có thể thay đổi không chỉ điều bạn nghĩ mà cách bạn nghĩ.